Öğrenim sürecinde ders çalışmaya başlamanın veya zorlu bir konuya girmenin sürekli ertelenmesi size tanıdık geliyor mu? Yarına, haftaya ya da "moralim düzelinceye" ertelediğiniz her şey, aslında gelecekteki stresinizi ve baskıyı artırıyor. Ancak endişelenmeyin, bu bir karakter kusuru değil; çözümü olan yaygın bir alışkanlık. Bu yazıda, ertelemenin ardındaki psikolojik nedenleri ve bu döngüyü nasıl kıracağınızı anlatıyorum.
Erteleme, genellikle tembellikten değil, zorlu görevlerin neden olduğu olumsuz duygulardan kaçınma çabamızdan kaynaklanır. Beynimiz, o anki rahatsız edici duygudan kurtulmayı, gelecekteki faydaya tercih etme eğilimindedir. İşte yaygın üç ana neden:
Ertelemenin en yaygın nedenlerinden biri mükemmeliyetçilikle gelen başarısızlık korkusudur. "Mükemmel yapamayacaksam hiç yapmayayım" düşüncesi baskın gelir. İş o kadar büyük, önemli ve kusursuz yapılması gereken bir görev gibi görünür ki, başlamak bile imkânsızlaşır. Bu baskıyı aşmak için: Mükemmeliyet yerine tamamlanmaya odaklanın. İlk taslağınızın veya ilk denemenizin kötü olmasına izin verin. Önemli olan sadece başlamış olmaktır.
Bazen ne yapacağımızı tam olarak bilememek ya da görevin ne kadar süreceği konusundaki belirsizlik de ertelemeye yol açar. Başlayınca neyle karşılaşacağını bilememek (zorluk, sıkıcılık vb.), beynimizde rahatsızlık yaratır ve bizi daha kolay olanı seçmeye iter. Bu durumu yönetmek için: Görevi mümkün olduğunca küçük adımlara bölerek belirsizliği azaltın. Yapılacaklar listesinde ne yapacağınızı net bir şekilde bilmek, kaygınızı düşürecektir.
Beyin, zorlu ders çalışması gerektiren büyük çabalar yerine, sosyal medya bildirimi veya oyun gibi anlık, küçük ödülleri tercih etmeye eğilimlidir. Bu durum, bizi sürekli olarak dikkatimizi dağıtan unsurlara yöneltir. Bu alışkanlığı değiştirmek için: Çalışma sonuna küçük ve sağlıklı ödüller koyun. Örneğin, "Bu konuyu bitirince sadece 15 dakika telefonuma bakabilirim" gibi net sınırlar belirleyin.
Bu teknik, gününüzdeki belirsizliği ortadan kaldırarak hangi saatte ne yapacağınızı netleştirir ve ertelemeyi zorlaştırır.
Uygulama: Çalışma programınızı hazırlarken görevlerinizi listelemek yerine, gününüzdeki her bir zaman dilimine (örneğin 14:00-15:30 arası) spesifik bir görev (örneğin Matematik Örnek Soru Çözümü) atayın. Bu, beyninize "o anda başka bir seçenek olmadığı" mesajını verir.
5 dakika kuralı, başlamanın ilk direncini kırmanın en basit yoludur.
Uygulama: Ertelediğiniz işe sadece 5 dakikalığına başlayın. Eğer 5 dakikanın sonunda bırakmak isterseniz bırakın. Çoğu zaman 5 dakika sonra işin içine girmiş olursunuz ve devam etmek, bırakmaktan daha kolay gelir.
Sabah enerjinizi ve iradenizi en zorlu iş için kullanın.
Uygulama: Sabah ilk iş, o gün yapmanız gereken en zorlu ve en itici görevi tamamlayın. Günün en zor işi bittiğinde, kalan tüm işler daha kolay ve hafif gelecektir. Bu, gün boyu motivasyonunuzu yüksek tutar.
Görevlerinizi somutlaştırarak beyninize net bir bitiş çizgisi gösterin.
Uygulama: Ajandanıza "Ders Çalış" gibi genel bir ifade yerine, "X Dersi 3. Ünite Konu Özeti Çıkar (2 sayfa)" gibi somut ifadeler yazın. Görev ne kadar somut olursa, ne zaman bittiği o kadar netleşir ve bu da size bir başarı hissi verir.
Ertelemenin en büyük tetikleyicilerini ortadan kaldırın.
Uygulama: Telefonunuzu uzakta, görünmez ve sessiz bir yere koyun. Çalışma masanızda sadece ilgili materyalleriniz bulunsun. Dikkati dağıtan unsurları ortadan kaldırmak, odaklanmayı kolaylaştırır.
Unutmayın, erteleme alışkanlığını kırmak bir anda olmaz. Bu, tıpkı ders çalışmak gibi, pratikle gelişen bir beceri setidir. Bugün bu listeden sadece bir kuralı uygulamaya başlayın. Küçük adımlar, büyük sonuçlar doğurur ve size hayatınız üzerinde kontrol hissi verir.
İstanbul Gelişim Üniversitesi öğrencileri bilimsel ve teknolojik gelişmelere açık, her alanda kendine güvenen, çalışacağı sektöre göre ekip çalışmasına, etik değerlere ve problem çözme becerisine sahip eleştirel düşünme yeteneği kazanmış gençlerdir. Aynı zamanda alanında lider olmayı hedefleyen, proaktif davranışları benimsemiş, Gelişimli olmanın ayrıcalıklı dünyasını keşfedip dünyaya alternatif bakış açılarını kazandırmaya çalışan, toplumsal sorumluluk bilinci ile donatılmış, geleceğe ümit, azim ve inançla bakan özgün bireylerdir.
